Tư duy mở là điều bắt buộc trong bối cảnh kinh doanh đa dạng và biến động mạnh mẽ như ngày nay. Hơn bao giờ hết, chúng ta được khuyến khích tiến lên, sáng tạo trong vai trò của mình, những trách nhiệm mà chúng ta có, những sản phẩm mà chúng ta phải thực hiện. Nếu không có tư duy mở mở, làm sao chúng ta hoặc tổ chức của chúng ta có thể đủ sáng tạo để thực sự có khả năng cạnh tranh?
Tư duy mở là gì?
Tư duy mở (Growth Mindset) là khả năng tiếp thu những ý tưởng mới, dù chúng khác biệt hay trái ngược với quan điểm hiện tại của bản thân. Nó liên quan đến việc khám phá những khía cạnh mới, suy luận mạnh mẽ, cởi mở và sẵn sàng lắng nghe những quan điểm khác nhau, đồng thời xem xét các bằng chứng một cách khách quan trước khi đưa ra kết luận.
Tư duy mở khuyến khích việc nghĩ ngoài ra khỏi khung của vấn đề, mở rộng phạm vi của ý tưởng và sử dụng sự sáng tạo để đưa ra các giải pháp đột phá.
Phân biệt tư duy mở và tư duy đóng
|
Tư duy mở |
Tư duy đóng |
|
Tin rằng trí thông minh có thể phát triển qua học tập và nỗ lực |
Tin rằng trí thông minh là bẩm sinh và không thể thay đổi |
|
Thích thú với thử thách, xem đó là cơ hội để học hỏi và phát triển |
Tránh né thử thách, dễ dàng bỏ cuộc khi gặp khó khăn |
|
Xem thất bại là bài học quý giá để học hỏi và tiến bộ |
Xem thất bại là minh chứng cho sự thiếu năng lực, dễ nản lòng |
|
Cởi mở với ý kiến và quan điểm khác biệt, sẵn sàng học hỏi từ người khác |
Khó tiếp thu ý kiến trái chiều, chỉ tin tưởng vào quan điểm của bản thân |
|
Tập trung vào quá trình học tập và phát triển, coi trọng sự tiến bộ bản thân |
Tập trung vào kết quả, coi trọng thành tích và sự công nhận |
|
Tin tưởng vào khả năng phát triển của bản thân, luôn sẵn sàng học hỏi và thay đổi |
Dễ bị lung lay bởi lời khen chê, thiếu tự tin vào bản thân |
Đặc điểm của tư duy mở
Tò mò
Một trong những đặc điểm chính của những người có tư duy mở là tính tò mò. Họ quan tâm đến việc tìm hiểu về một người hoặc một khái niệm hơn là đánh giá họ hoặc nó. Kết quả là, những người có tư duy mở sẽ cảm thấy thoải mái khi gặp những ý tưởng mới. Sự tò mò có thể giúp mỗi cá nhân phát triển tư duy cởi mở. Tương tự như vậy, việc có một tư duy mở sẽ khiến con người tò mò hơn về những ý tưởng có thể không ảnh hưởng trực tiếp đến bản thân họ. Phát triển trí tò mò bằng cách thực hành triết học và đặt câu hỏi.
Khiêm tốn
Có nghĩa là đánh giá khiêm tốn về tầm quan trọng hoặc năng lực của bản thân. Sự khiêm tốn giúp mỗi người chấp nhận rằng họ không biết mọi thứ và người khác có thể có những đóng góp mang tính xây dựng. Ngoài ra, sự khiêm tốn cho phép bản thân mỗi người lắng nghe khi người khác chia sẻ, bởi họ nhận ra mình có thể học được điều gì đó.
Phê bình mang tính xây dựng
Những lời phê bình mang tính xây dựng nhằm mục đích giúp người khác nhận cải thiện hơn là chê bai hay xúc phạm họ. Những người có tư duy cởi mở có xu hướng giỏi đưa ra những lời phê bình mang tính xây dựng vì họ tin rằng mọi ý tưởng đều có giá trị. Họ có thể xem xét sự đóng góp của mỗi người và thấy được giá trị của nó. Do đó, phản hồi của họ có thể tích cực ngay cả khi họ không đồng ý với đóng góp của người nhận. Mỗi người có thể phát triển khả năng phê bình mang tính xây dựng bằng cách thực hành cách nói chuyện tích cực.
Đồng cảm
Đồng cảm là khả năng hiểu được cảm xúc và hoàn cảnh của người khác. Những người có tư duy mở có nhiều khả năng đồng cảm hơn khi họ tìm cách hiểu mọi người. Thay vì phán xét người khác, một người có tư duy cởi mở có thể hiểu được sự khác biệt của con người và cách chúng ảnh hưởng đến hành động. Kết quả là, họ có xu hướng hiểu hành động của mọi người ngay cả khi họ có thể không phản ứng theo cách tương tự.
Công bằng
Đặc điểm cơ bản của những người có tư duy cởi mở là họ tin rằng mọi người đều có ý tưởng đáng chia sẻ. Họ đối xử với tất cả mọi người bằng sự tôn trọng như nhau. Là người lãnh đạo, những người có tư duy cởi mở thường khuyến khích sự đóng góp từ các thành viên trong nhóm. Cho phép người khác được nói và tránh bác bỏ các ý tưởng hoặc tạo khoảng cách với các thành viên khác. Thực hành phát triển đặc điểm này bằng cách nghĩ đến người khác và đối xử với họ theo cách mà bản thân muốn người khác đối xử với mình.
Sự độc lập
Tư duy mở là khả năng tiếp thu thông tin, ý kiến và quan điểm một cách linh hoạt và không định kiến. Những người có tư duy mở thường có khả năng đánh giá và xem xét các quan điểm khác nhau mà không bị ràng buộc bởi các giới hạn hay quan điểm cá nhân. Tư duy mở cũng thể hiện trong việc khám phá và chấp nhận những ý tưởng mới, khác biệt và sáng tạo. Những người có tư duy mở thường không sợ thay đổi và sẵn lòng thử nghiệm những cách tiếp cận mới, biết cách nhìn nhận vấn đề từ nhiều góc độ khác nhau.
Lợi ích của tư duy mở
- Trau dồi kiến thức
- Tạo kết nối
- Giảm xung đột với người khác
- Tạo dựng hình ảnh chuyên nghiệp
- Tạo điều kiện cho sự hợp tác
- Cải thiện kỹ năng lãnh đạo
Trau dồi kiến thức
Có một tư duy mở giúp mỗi cá nhân dễ dàng đón nhận những ý tưởng, niềm tin và nền văn hóa mới. Họ cũng có nhiều khả năng cho phép mình có những trải nghiệm mới, giúp bản thân có được kiến thức về các khái niệm khác nhau. Ngoài ra, nền tảng kiến thức rộng hơn có thể làm phong phú thêm các kỹ năng chuyên môn, giúp mỗi cá nhân trở thành một nhân viên có giá trị hơn.
Tạo kết nối
Việc kết nối với mọi người có thể rất quan trọng ở một nơi làm việc đa dạng, nơi có những con người đến từ nhiều quốc gia, chủng tộc khác nhau. Bởi nó giúp nhân viên luôn thấu hiểu và đồng cảm với người khác, giao tiếp hiệu quả, ý thức trong việc học hỏi và phát triển bản thân liên tục, sáng tạo và đổi mới, đồng thời giải quyết mâu thuẫn một cách hiệu quả.
Giảm xung đột với người khác
Những xung đột không đáng có thường bắt nguồn từ những thành kiến, định kiến. Sở hữu một tư duy cởi mở giúp mỗi người sẵn sàng chấp nhận con người thật của người khác và làm việc với họ trên cơ sở đó. Người có tư duy cởi mở cũng sẽ luôn sẵn sàng tìm kiếm giải pháp chung thay vì cố chấp bảo vệ quan điểm cá nhân. Họ tập trung vào lợi ích chung của cả hai bên, dễ dàng đưa ra những thỏa hiệp và giải pháp phù hợp, giúp giảm thiểu xung đột và thúc đẩy hợp tác.
Tạo dựng hình ảnh chuyên nghiệp
Tư duy cởi mở là khả năng tiếp thu ý kiến mới, lắng nghe quan điểm khác biệt và linh hoạt trong cách tiếp cận vấn đề, nó đóng vai trò nền tảng trong việc xây dựng hình ảnh chuyên nghiệp. Người sở hữu tư duy cởi mở luôn được đánh giá cao bởi khả năng thích ứng, giải quyết vấn đề hiệu quả, giao tiếp tốt và tinh thần ham học hỏi. Nhờ vậy, họ dễ dàng hòa nhập với môi trường làm việc đa dạng, gặt hái thành công trong sự nghiệp và tạo dựng hình ảnh chuyên nghiệp trong mắt đồng nghiệp, khách hàng và đối tác.
Tạo điều kiện cho sự hợp tác
Một tư duy cởi mở giúp con người dễ dàng hòa nhập và tôn trọng những người, nền tảng và tổ chức khác nhau. Nó giúp họ cộng tác dễ hơn cả ở trong và ngoài nơi làm việc. Khi một người sở hữu tư duy cởi mở, họ sẵn sàng tiếp thu những ý tưởng mới, lắng nghe quan điểm khác biệt và tôn trọng sự đa dạng. Nhờ vậy, họ dễ dàng hòa nhập với cộng đồng, xây dựng mối quan hệ tin tưởng và cùng nhau tạo ra những giá trị chung.
Tư duy mở cũng giúp loại bỏ những rào cản trong giao tiếp, khuyến khích việc chia sẻ thông tin và ý tưởng một cách cởi mở. Nhờ vậy, các thành viên trong nhóm có thể học hỏi lẫn nhau, phát huy thế mạnh của mình và cùng nhau giải quyết vấn đề hiệu quả.
Cải thiện kỹ năng lãnh đạo
Tư duy mở đóng vai trò then chốt trong việc bồi dưỡng khả năng lãnh đạo, góp phần tạo ra những nhà lãnh đạo xuất sắc. Lãnh đạo có tư duy mở sẵn sàng lắng nghe, tiếp thu ý kiến từ nhiều phía, từ đó đưa ra quyết định sáng suốt và phù hợp với xu hướng chung. Họ không ngại thay đổi, luôn chủ động học hỏi và thích nghi với môi trường biến động, nắm bắt cơ hội mới. Nhờ vậy, họ tạo dựng môi trường làm việc cởi mở, khuyến khích đổi mới, khơi dậy tinh thần sáng tạo của nhân viên.
Hơn nữa, tư duy mở giúp lãnh đạo xây dựng mối quan hệ tốt đẹp với mọi người xung quanh. Họ dễ dàng kết nối, tạo dựng lòng tin và truyền cảm hứng cho người khác. Nhờ vậy, họ có thể tập hợp được đội ngũ nhân viên tài năng, tận tâm, cùng chung tay hoàn thành mục tiêu chung của tổ chức.
7 Cách rèn luyện phát triển tư duy mở
- Nhận ra những thành kiến của bản thân
- Suy nghĩ phản biện
- Đặt câu hỏi
- Tôn trọng sự khác biệt
- Đọc sách đúng cách
- Học một kỹ năng, kiến thức mới
- Thiền
Nhận ra những thành kiến của bản thân
Những thành kiến ảnh hưởng đến cách chúng ta diễn giải thông tin và có thể gây ra sự phán xét hoặc định kiến. Nhận thức rõ hơn về những thành kiến của chính mình là bước đầu tiên để trở nên cởi mở hơn với những ý tưởng mới.
Khi chúng ta tiếp nhận thông tin mới, hãy cân nhắc xem những thành kiến của mình ảnh hưởng như thế nào đến cách diễn giải thông tin. Nếu cảm thấy sẵn sàng chấp nhận thông tin bổ sung, hãy nghĩ xem thông tin này có thể xác nhận niềm tin hiện tại của mình như thế nào. Nếu phản ứng là từ chối thông tin, hãy xem xét điều gì khiến bản thân khó chấp nhận như vậy.
Suy nghĩ phản biện
Tư duy mở liên quan đến việc có thể đặt câu hỏi không chỉ cho người khác mà còn cho chính bản thân mình. Hãy thử thách những quan điểm hiện có của mình bằng cách tưởng tượng ra góc nhìn của người đối lập. Tìm hiểu lý do của họ, có thể là ba lý do căn bản nào đó. Ngay cả khi vẫn giữ vững quan điểm, việc thấu hiểu người khác sẽ giúp chúng ta nhìn nhận vấn đề sâu sắc và cởi mở hơn với những chủ đề khác nhau.
Đặt câu hỏi
Những người có tư duy mở có xu hướng đặt câu hỏi hơn là đưa ra ý kiến hoặc tranh luận của riêng mình. Nó khuyến khích sự tò mò, ham học hỏi, thách thức những giả định sẵn có, mở rộng quan điểm, kích thích tư duy sáng tạo và khám phá những điều mới. Bằng cách đặt câu hỏi cho bản thân và cho người khác về mọi thứ trong cuộc sống, chúng ta có thể rèn luyện tư duy mở, xem xét vấn đề từ nhiều khía cạnh khác nhau và thoát khỏi những suy nghĩ rập khuôn.
Tôn trọng sự khác biệt
Tôn trọng sự khác biệt là mở lòng đón nhận những quan điểm, giá trị và lối sống khác biệt với bản thân. Nó giúp chúng ta nhìn nhận thế giới đa chiều hơn, thấu hiểu và đồng cảm với người khác tốt hơn, phá bỏ những rào cản về tư duy và thúc đẩy sự sáng tạo. Song đó, việc tôn trọng sự khác biệt cũng giúp xây dựng những mối quan hệ lành mạnh, tốt đẹp, tạo ra một môi trường cởi mở, nơi mỗi cá nhân đều được tôn trọng và phát huy tối đa tiềm năng của bản thân.
Đọc sách đúng cách
Đọc sách đúng cách là không chỉ tiếp thu thông tin thụ động mà còn đặt câu hỏi, phân tích và đánh giá thông tin một cách cẩn trọng. Việc tiếp thu thông tin một cách thụ động mà không có sự phân tích, đánh giá và phản biện có thể khiến chúng ta tiếp nhận những ý kiến một cách mù quáng, gây hạn chế sự phát triển tư duy.
Học một kỹ năng, kiến thức mới
Quá trình tiếp thu kiến thức mới thôi thúc mỗi cá nhân tiếp cận vấn đề từ nhiều góc nhìn khác nhau, thách thức những lối mòn tư duy cũ kỹ. Khi phát triển một lĩnh vực mới, chúng ta buộc phải tiếp nhận những khái niệm, cách nhìn nhận hoàn toàn khác biệt, phá vỡ những định kiến, rào cản tư duy vốn có.
Bên cạnh đó, quá trình tham gia học một kỹ năng, kiến thức mới cũng mang đến cho chúng ta cơ hội kết nối với những người có chuyên môn, hiểu biết đa dạng. Giao lưu, trao đổi với họ giúp ta tiếp thu thêm những tư tưởng, quan điểm mới mẻ, mở rộng tầm nhìn và vun đắp tư duy cởi mở hơn.
Thiền
Thiền là khi chúng ta tập trung vào hiện tại, quan sát dòng suy nghĩ và cảm xúc mà không phán xét. Việc này giúp nhận thức rõ hơn về những rào cản và thành kiến tiềm ẩn trong tư duy, từ đó cởi mở hơn với những ý tưởng mới. Thiền định cũng giúp ta giải tỏa căng thẳng, thư giãn tinh thần, tạo điều kiện cho tư duy cởi mở phát triển.
Yếu tố ảnh hưởng đến tư duy mở
Tính cách
Những người có tính cách cởi mở, tò mò, linh hoạt và có trách nhiệm thường có tư duy mở hơn. Họ ham học hỏi, khám phá những điều mới mẻ, sẵn sàng tiếp thu những ý tưởng khác biệt, không ngại đặt câu hỏi và thử thách những quan điểm cũ. Họ luôn tiếp đón những trải nghiệm và ý tưởng mới một cách tích cực, sẵn sàng lắng nghe và thấu hiểu quan điểm của người khác, dù khác biệt với quan điểm của bản thân.
Nhờ đó, những người có tính cách này thường dễ dàng thích nghi với những thay đổi, điều chỉnh suy nghĩ khi cần thiết, không cố chấp với những quan điểm đã có sẵn, mà luôn sẵn sàng tiếp thu những thông tin mới và thay đổi suy nghĩ khi có bằng chứng thuyết phục.
Kinh nghiệm sống
Kinh nghiệm sống có ảnh hưởng đáng kể đến việc phát triển tư duy mở của mỗi người. Khi trải qua các trải nghiệm khác nhau trong cuộc sống, chúng ta tiếp xúc với những ý kiến, quan điểm và giá trị đa dạng. Những trải nghiệm này đóng vai trò quan trọng trong việc mở rộng tầm nhìn và khám phá những khía cạnh mới của thế giới.
Ngoài ra, những thử thách và thất bại trong cuộc sống cũng góp phần mở rộng tư duy. Khi đối mặt với khó khăn, ta buộc phải tìm kiếm giải pháp mới, từ đó rèn luyện khả năng thích nghi và linh hoạt trong tư duy, suy nghĩ.
Giáo dục
Giáo dục đóng vai trò quan trọng trong việc bồi dưỡng tư duy mở cho con người. Một hệ thống giáo dục tốt khuyến khích học sinh đặt câu hỏi, tư duy phản biện, tiếp nhận thông tin từ nhiều nguồn khác nhau và tôn trọng những quan điểm khác biệt. Qua đó, học sinh được rèn luyện khả năng nhìn nhận vấn đề một cách đa chiều, linh hoạt và không ngừng học hỏi những điều mới mẻ.
Chuẩn mực xã hội
Khi một xã hội thiên về chuẩn mực cứng nhắc, giáo điều và không dung thứ, tư duy mở có thể rất khó khăn để phát triển. Những quy định chặt chẽ và sự tuân thủ nghiêm ngặt đối với quy tắc xã hội có thể gây ra áp lực và sự kiềm chế trong tư duy của con người. Người ta có thể trở nên khó chấp nhận ý kiến khác biệt và thiếu khả năng thích nghi với những ý tưởng mới.
Tuy nhiên, trong một xã hội khuyến khích tư duy mở, cho phép sự đa dạng ý kiến và sẵn lòng thử nghiệm những khái niệm mới, tư duy mở có xu hướng phát triển. Trong môi trường như vậy, con người có cơ hội tiếp cận với nhiều quan điểm, giá trị và kiến thức khác nhau, tạo điều kiện thuận lợi cho việc mở rộng tư duy và tạo ra những ý tưởng sáng tạo.
Trong một thời đại biến động và đầy rủi ro như hiện nay, tư duy mở là chìa khóa giúp con người ứng phó nhanh chóng với những bất định. Nó giúp con người tiếp cận thế giới với một lăng kính đa chiều, đưa ra những quyết định sáng suốt và phát triển bản thân một cách toàn diện.
